Sanal para, internet aracılığı ile bir mal yada hizmet karşılığında online ödeme yapabilmek için nakit paranın yerini alan ödeme aracıdır. Kripto paralar olarakta bilinen sanal para, kişiye özel kullanılabilen sanal cüzdanlar tarafından yine belirlenen şifrelerle kullanılır ve herhangi bir merkezi otoriteye veya aracı kuruma bağlı değildir. Piyasada yaklaşık bir rakam verecek olursak bin yüz’den fazla kripto para çeşidi vardır. Bu paraların en bilinenleri Bitcoin. Ethereum, Ripple, Litecoin, Dash, Monero, Neo, Nem’dir. En çok kullanılan kripto para ise Bitcoin’dir.

Sanal paranın herhangi bir otoriteye, kuruma, ülkeye aitliği olmadığından bunun için belirlenmiş bir hukuki düzenlemede yoktur. Ayrıca sanal para kullanımında ülkemizde henüz bir vergilemede söz konusu değildir.

Sanal paranın muhasebeleştirilmesi konusunda da ülkemizde henüz bir düzenleme yoktur. Ancak genel kabul görmüş muhasebe kavramları ve Türkiye Muhasebe Standartlarından yola çıkarak birkaç varsayım yapabiliriz.

Yabancı paralarla yapılan tüm işlemler “Özün Önceliği Kavramı” gereği TL’ye çevrilerek kayıt edilirler. İşletmeler bitcoinle yaptıkları ödemeleri yabancı para olarak ele alıp, diğer yabancı paralar gibi 100 Kasa ana hesabının altında “bitcoin kasası” şeklinde bir yardımcı hesapta kayda almalıdırlar. Bu hesapta takip edilen bitcoinler satıldığında hesap, alış değeri ile alacak tarafına kaydedilmelidir. Bitcoinin satılıdığı günkü değeri o günkü kurdan hesaplanmalı ve aradaki fark, 646 Kambiyo Kârı ve 656 Kambiyo Zararları hesaplarında izlenmelidir. Dönem sonunda ise eldeki bitcoinler diğer yabancı paralar gibi değerlemeye tabi tutulmalıdır. Ayrıca bitcoin alımının muhasebeleştirilmesi sırasında bitcoin hangi borsadan alınmışsa o borsada belirlenmiş kuru baz alarak kaydedilmelidir. Bitcoin borsadan alınmışsa borsaya bir komisyon bedeli ödeneceğinden bu tutarında 653 Komisyon Giderleri Hesabında izlenmesi yanlış olmaz.

Eğer bitcoin ülkemizde bir emtia olarak kabul görürse; VUK’un 274,275 ve 278. Maddelerine göre hareket etmek gerekir. Emtia durumundaki bitcoinler 157 diğer stoklar hesabı altında açacağımız alt hesapta izleyebiliriz. Ayrıca emtia olduğunda maliyet bedeli üzerinden değerleyip kayıtlamamız gerekir. Kdv açısından ise; bir mal teslimi söz konusu olduğundan KDV hesaplanması gerekir.

Örnek verecek olursak;

X şirketi yatırım amaçlı ABD’deki bir şirketten birimi 30.000 TL’den 6 adet bitcoin emtia’sı almış ve bitcoin’ler direkt olarak şirketin yatırım hesabına geçmiştir. Japon firması tarafından bu işlem için herhangi bir fatura düzenlenmemiştir

Bitcoinlerin emtia olarak yurtdışından gümrük işlemi ile geldiğini düşünerek sorumlu sıfatı ile KDV’de hesaplamalıyız. Alış kaydı;

157 DİĞER STOKLAR              180.000,00

157.01 Soyut Emtialar

191 İNDİRİLECEK KDV               32.400,00

329      DİĞER TİCARİ BORÇLAR                    180.000,00

360      ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR           32.400,00

—————————————————————————————————————-

Daha sonra bitcoinlerin  3 adedini birim fiyatı KDV dahil 40.000 TL den Y kişisine satmıştır. Satış kaydı;

—————————————————————/————————————————-

120 ALICILAR              120.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR                  101.695

391 HESAPLANAN KDV                     18.305

—————————————————————————————————————–

———————————————————/——————————————————-

623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ            120.000

157 DİĞER STOKLAR   120.000

Şeklinde olacaktır.

Bitcoinle işlem yapan bir işletme eğer bu işlemi üzerinden kar elde ettiyse bu kar gelir olarak sayılacağından kurumlar vergisinde beyan edilmelidir. Eğer bu işlem üzerinden zarar söz konusu ise bu da gerçek bir gider unsuru olarak sayılamayacağından kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında kaydedilmeli ve beyanı yapılmalıdır.

Eğer bitcoin ülkemizde bir para olarak kabul görürse; VUK’un 289. Maddesine göre işlem yapmak gerekir. Bu durumda dönem sonunda aktif tarafta yer alan sanal para için değerleme yapılmasına gerek yoktur. KDV açısından ise para olarak sayıldığı için yani herhangi bir mal teslimi söz konusu olmayacağından herhangi bir hesaplama yapılamaz.

Sonuç olarak; ülkemizde sanal para hakkında henüz var olan bir düzenleme bulunmamakta fakat bu konuda çalışmalar devam etmektedir. Yukarıda bahsettiğimiz örneklemede varsaydığımız sadece konu üzerine yapılan bir yorumlamadır.

19.03.2018

Özkan Uzel

Sorumlu Bağımsız Denetçi

Mali Müşavir